لجستیک چیست؟ هرآنچه در مورد مدیریت لجستیک باید بدانید!

اگر بخواهیم خیلی ساده لجستیک را معنا کنیم می‌توانیم بگوییم لجستیک یعنی یکپارچه‌سازی اطلاعات، حمل و نقل، موجودی کالا، انبارداری، بسته‌بندی، ارسال کالا و در مواردی نیز شامل امنیت نیز می‌شود.

برای درک بهتر لجستیک بهتر است با انواع شرکت های لجستیکی بر مبنای وسعت و نوع خدماتی که ارائه می‌دهند، آشنا شویم.

سازمان‌ها در سرتاسر جهان به دنبال تاکتیک و تکنیک‌هایی جهت بقا درفضای رقابتی پرتلاطم امروزی هستند. یکی ازاین رویکردها برون سپاری عملیات لجستیکی زنجیره تامین در قالب شرکت های لجستیکی طرف سوم طرف چهارم و طرف پنجم می باشد.

انواع شرکت‌های لجستیکی و خدمات آنها

ارائه‌دهندگان خدمات لجستیکی طرف اول (1PL)

این نسل از ارائه‌دهندگان خدمات لجستیکی (1PL) همان شرکت یا شخص حقیقی است که نیاز دارد بار، کالا، محصول یا وسیله خود را از نقطه‌ای به نقطه‌ای دیگر حمل کند و خودش این کار را انجام می‌دهد. عبارت «ارایه‌دهندگان خدمات لجستیکی طرف اول» هم به ارسال‌کننده بار و هم به دریافت‌کننده بار اطلاق می‌شود.

ارائه‌دهندگان خدمات لجستیکی طرف دوم (2PL)

این نسل از ارائه‌دهندگان خدمات لجستیکی (2PL) متصدیان حمل‌ونقلی هستند که دارای دارایی‌های سرمایه‌ای (همچون کامیون، فضای انبار و مانند اینها) بوده و به‌طور واقعی همه ملزومات انجام حمل‌ونقل را دارا هستند.

ارائه‌دهندگان خدمات لجستیکی طرف سوم (3PL)

ارائه‌دهندگان خدمات لجستیکی طرف سوم، شرکت‌هایی هستند که خدمات لجستیکی برون‌سپاری شده را در قالب قراردادهایی مشخص (معمولا بلندمدت) برای شرکت‌ها انجام می‌دهند. شرکت‌های 3pl معمولا قسمتی یا گاهی وقت‌ها کل کارکردهای مدیریت زنجیره تامین شرکت‌های طرف قرارداد خود را برعهده می‌گیرند.به عبارتی، شرکت‌های خدمات لجستیک زرف سوم یا به اختصار 3plها به شرکت‌هایی گفته می‌شود که سازمان‌های تولیدی یا خدماتی، بخشی یا کل امور لجستیکی خود را به آن‌ها برونسپاری می‌کنند. این شرکت‌ها معمولا در حوزه‌های حمل‌ونقل و انبارداری متخصص هستند و قادرند خدمات خود را با انواع مختلف و متنوعی از محصولات منطبق سازند.

 شرکت پایگان نیز با ارائه خدمات انبارداری، بسته بندی و ارسال بسته به کسب و کارها و بخصوص برای فروشگاه‌های اینترنتی در سراسر کشور، جزو شرکت های لجستیکی طرف سوم است.

ارائه‌دهندگان خدمات لجستیکی طرف چهارم (4PL)

این نسل از ارائه‌دهندگان خدمات لجستیکی (4PL)  به‌صورت یک تشکیلات مستقل است که اساس آن نه بر پایه دارایی‌های سرمایه‌ای خدمات لجستیکی (مثل وسایل حمل‌ونقل و نگهداری) بلکه از نوع یکپارچه‌کنندگی است که منابع، قابلیت‌ها و فناوری‌های سازمان خود را با سایر شرکت‌ها و سازمان‌ها (شامل تولیدکنندگان، توزیع‌کنندگان و حتی شرکت‌های (4PL) یکپارچه کرده و از این طریق، راه‌حل‌های مدیریت زنجیره تامین جامع را برای مشتریانش طراحی، ایجاد و اجرا می‌کند.

 ارائه‌دهندگان خدمات لجستیکی طرف پنجم (5PL)

ارایه‌دهندگان خدمات لجستیکی طرف پنجم، تقاضاهای مختلف 3plها و اعضای مختلف زنجیره تامین را در یک ظرفیت حجیم تجمیع و یکجا می‌کند تا از این طریق آنها بتوانند با مذاکرات دوجانبه امکان توافق روی نرخ‌های مطلوب‌تری با شرکت‌های حمل‌ونقل (زمینی، دریایی، هوایی) داشته باشند.

ارائه دهندگان خدمات لجستیکی طرف هفتم (7PL)

این مفهوم ترکیبی از ارائه دهنده‎ی خدمات طرف سوم و چهارم لجستیک است که یک ارائه دهنده خدمات می‎تواند هم خدمات 3pl و هم خدمات 4pl را برای مشتریان تامین کند. این نوع شرکت‎ها به عنوان شرکتی که دارای راه‎حل‎های کلیدی هستند شناخته شده و به جای اینکه با چندین نفر برای خدمات لجستیکی طرف باشید تحت یک قرارداد با یک شرکت طرف قرارداد خواهید بود.

شرکت‌های طرف سوم، یک سر و گردن بالاتر از نسل‌های دیگر لجستیکی

با توجه به شرایط رقابتی در عصر حاضر، برای اینکه بتوانیم یک شرکت پیشرو در زمینه لجستیک سوم باشیم باید از دید مشتری‌ها به سوال " چه شرایطی یک شرکت لجستیک طرف سوم خوب باید داشته باشد؟" پاسخ دهیم، آنگاه از این طریق می‌توان پی به الزامات مورد نیاز مشتری‌ها برده و درصدد آن باشیم تا بتوانیم آنها را در سازمان ایجاد یا بهبود بخشیم، سپس با معرفی این توانایی‌ها در بازار رقابتی بتوانیم سهم بیشتری از بازار را به خود اختصاص دهیم.

ویژگی های یک شرکت لجستیک

لجستیک به عنوان یکی از حیطه‌های مدیریت زنجیره تأمین، فرایند مدیریت جریان کالا و خدمات از مبدأ تا مقصد را شامل می‌شود. ویژگی‌های لجستیک عبارتند از:

1. حمل و نقل: یکی از اصلی‌ترین ویژگی‌های لجستیک حمل و نقل کالا از مبدأ تا مقصد است. حمل و نقل می‌تواند به صورت جاده‌ای، ریلی، هوایی یا دریایی باشد.

2. مدیریت جریان کالا: لجستیک شامل مدیریت جریان کالا از مبدأ تا مقصد است. این شامل فرآیندهایی مانند بسته‌بندی، بارگیری، حمل و نقل، تخزین و توزیع کالا است.

3. انبارداری: لجستیک شامل مدیریت فرآیند انبارداری است. این شامل مدیریت کالاهای موجود در انبار، شناسایی کالا، بررسی کیفیت و تعمیرات و نگهداری ماشین‌آلات و تجهیزات است.

4. مدیریت زنجیره تأمین: لجستیک شامل مدیریت زنجیره تأمین است که شامل هماهنگی فرآیندهای تأمین، تولید، توزیع و خدمات پس از فروش محصولات است.

5. خدمات پس از فروش: لجستیک شامل مدیریت خدمات پس از فروش است که شامل خدماتی مانند تعمیرات، نگهداری و بازسازی محصولات است.

در کل، ویژگی‌های لجستیک شامل مدیریت جریان کالا، حمل و نقل، انبارداری، مدیریت زنجیره تأمین و خدمات پس از فروش است.

چه تفاوتی بین لجستیک و زنجیره تأمین وجود دارد؟

لجستیک و زنجیره تأمین دو حیطه متفاوت در زمینه مدیریت جریان کالا هستند، اما به صورت مرتبط با یکدیگر هستند. تفاوت اصلی بین این دو حیطه به شرح زیر است:

1. محدوده فعالیت: لجستیک فقط به مدیریت جریان کالا از مبدأ تا مقصد می‌پردازد، در حالی که زنجیره تأمین شامل تمامی مراحل از تأمین مواد اولیه تا تحویل محصول نهایی به مشتری است.

2. محیط فعالیت: لجستیک بیشتر در محیط داخلی سازمان فعالیت می‌کند و به بهبود فرآیندهای داخلی سازمان می‌پردازد، در حالی که زنجیره تأمین شامل مراحل خارجی از سازمان است که شامل تأمین کنندگان، تولیدکنندگان، پیمانکاران حمل و نقل و خدمات پس از فروش است.

3. هدف: هدف لجستیک بهبود کارایی و کاهش هزینه‌های مرتبط با جریان کالا است، در حالی که هدف زنجیره تأمین بهبود کیفیت محصولات، بهبود زمان تحویل و ارتقای رضایت مشتری است.

4. فاکتورهای مؤثر: فاکتورهای مؤثر در لجستیک شامل تأمین منابع، مدیریت انبار، حمل و نقل و مدیریت تحویل می‌شوند. در حالی که فاکتورهای مؤثر در زنجیره تأمین شامل تأمین کنندگان، تولید کنندگان، پیمانکاران حمل و نقل، خدمات پس از فروش و مشتریان هستند.

در کل، لجستیک و زنجیره تأمین دو حیطه متفاوت هستند که در زمینه مدیریت جریان کالا از مبدأ تا مقصد به صورت مرتبط با یکدیگر هستند. لجستیک فقط به بهبود فرآیندهای داخلی سازمان و جریان کالا از مبدأ تا مقصد می‌پردازد، در حالی که زنجیره تأمین شامل تمامی مراحل از تأمین مواد اولیه تا تحویل محصول نهایی به مشتری است.

دلایل عمده همکاری با شرکت‌های لجستیکی

کاهش قیمت تمام شدۀ محصولات. این شرکت‌ها به واسطۀ تخصصی بودن و همچنین به دلیل حجم بالای فعالیت‌هایی که دارند، قادرند هزینه‌های لجستیکی را کاهش داده و در مقابل هزینه‌های کمتری از صاحبان کسب و کار دریافت کنند.

افزایش میزان و کیفیت خدمات ارائه شده به مشتریان. این شرکت‌ها به دلیل دارا بودن تخصص و منابع انسانی کافی این امکان را دارند که خدمات لجستیکی را به نحو مطلوب‌تر و بهتری به مشتریان و اشخاص درگیر با فرایند لجستیک، ارائه نمایند.

جهانی شدن و خروج از محدودیت‌های منطقه‌ای و توسعۀ بازار محصولات و مواد اولیه. حرکت به سمت جهانی شدن امروزه یک الزام محسوب شده و شرکت‌هایی در بازار رقابت توان ادامۀ فعالیت را خواهند داشت که از بازارهای منطقه‌ای پا را فراتر گذاشته و به سمت جهانی شدن حرکت کنند. در فرایند جهانی شدن فعالیت شرکت‌ها تخصصی‌تر می‌شود و در نتیجه لازم است فعالیت‌های لجستیکی نیز به صورت تخصصی به شرکت‌هایی سپرده شود که وظایف لجستیکی را به خوبی می‌شناسند.

استفادۀ بهینه شرکت‌ها از علوم و تکنولوژی جدید. یک شرکت طرف سوم برای اینکه در گردونۀ رقابت در حوزۀ کاری خود باقی بماند، ناچار است تا خود را مدام به روز کرده و از تکنولوژهای روز استفاده کند.

سوالات متداول

• آیا لجستیک و زنجیره تأمین در همه صنایع مورد استفاده قرار می‌گیرند؟

بله، لجستیک و زنجیره تأمین در تمامی صنایع مورد استفاده قرار می‌گیرند. همه صنایع از تأمین مواد اولیه تا تحویل محصولات نهایی به مشتریان، از زنجیره تأمین و لجستیک استفاده می‌کنند. به طور مثال، در صنایع تولیدی، زنجیره تأمین برای تأمین مواد اولیه، تولید محصولات، انبارداری و توزیع کالا استفاده می‌شود. در صنایع خدماتی نیز، لجستیک برای بهبود فرآیندهای ارائه خدمات، حمل و نقل و تأمین منابع مورد استفاده قرار می‌گیرد.

• آیا تکنولوژی‌های جدید در زنجیره تأمین و لجستیک مورد استفاده قرار می‌گیرند؟

بله، استفاده از تکنولوژی‌های جدید در زنجیره تأمین و لجستیک به عنوان یکی از راه‌حل‌های برای بهبود عملکرد و کاهش هزینه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. تکنولوژی‌های مختلفی از جمله اینترنت اشیاء (IoT)، هوش مصنوعی، بلاکچین، رباتیک و اتوماسیون، خودروهای بدون سرنشین، سامانه‌های مدیریت انبار و سامانه‌های مدیریت زنجیره تأمین از جمله تکنولوژی‌هایی هستند که در زنجیره تأمین و لجستیک بکار می‌روند. 

به طور کلی، استفاده از تکنولوژی‌های جدید در زنجیره تأمین و لجستیک می‌تواند بهبود عملکرد و کاهش هزینه‌ها را به همراه داشته باشد. به همین دلیل، شرکت‌ها در حال حاضر برای بهبود فرآیندهای زنجیره تأمین و لجستیک خود از این تکنولوژی‌ها استفاده می‌کنند.

خدمات لجستیک پایگان

لطفا ما را از نظرات و تجربیات خود در مورد این مطلب بهره‌مند سازید.